Zakaz konkurencji członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Przepisy kodeksu spółek handlowych wprowadzają generalny zakaz zajmowania się działalnością konkurencyjną przez członków zarządu spółki z o.o. Zgodnie z art. 211 § 1 ksh członek zarządu nie może bez zgody spółki zajmować się interesami konkurencyjnymi ani też uczestniczyć w spółce konkurencyjnej jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej lub jako członek organu spółki kapitałowej bądź uczestniczyć w innej konkurencyjnej osobie prawnej jako członek organu. Zakaz ten obejmuje także udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów lub akcji tej spółki albo prawa do powołania co najmniej jednego członka zarządu. Jak widać zakaz konkurencji dotyczy dwóch obszarów, to jest „zajmowania się interesami konkurencyjnymi” oraz „uczestnictwa w spółce konkurencyjnej”.

Zajmowanie się interesami konkurencyjnymi oznacza podejmowanie przez członka zarządu spółki z o.o. aktywnej działalności, która nosi znamiona działalności konkurencyjnej w stosunku do działalności gospodarczej prowadzonej przez spółkę z o.o. Chodzi tu przede wszystkim o podejmowanie działalności konkurencyjnej w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, ale też bycie pracownikiem, czy pełnomocnikiem podmiotu  konkurencyjnego, jak również świadczenie usług na rzecz takiego pomiotu. W tym miejscu warto przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 lipca 2014 (sygn. akt II CSK 627/13), w którym wyjaśniono, że jako interes konkurencyjny w rozumieniu art. 211 § 1 k.s.h. należy zakwalifikować, nie tylko wykonywanie pracy lub usług na rzecz podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną, ale także takie zachowania członka zarządu, które mogą niekorzystnie wpływać na sytuację majątkową spółki – ułatwianie takiemu podmiotowi prowadzenia działalności gospodarczej, doradzanie, dostarczanie towarów, udzielanie kredytów, przekazywanie informacji o kontrahentach spółki czy metodach produkcji, a więc dokonanie czynności na rzecz innego podmiotu prowadzącego działalność konkurencyjną. Z powyżej zacytowanego fragmentu uzasadnienia wyroku wynika, że zajmowanie się interesami konkurencyjnymi należy interpretować szeroko, jako każde zachowanie członka zarządu spółki z o.o., które dotyczyć będzie współdziałania z podmiotem konkurencyjnym, a które może niekorzystnie wpłynąć na sytuację spółki z o.o., w której dana osoba jest członkiem zarządu.

Drugim aspektem zakazu konkurencji, o którym mowa w wyżej zacytowanym przepisie kodeksu spółek handlowych jest uczestnictwo członka zarządu w spółce konkurencyjnej. Przede wszystkim zauważyć można, że zakazem objęte jest samo uczestnictwo, co oznacza, że w tym przypadku członek zarządu spółki z o.o. nie musi wykazywać się jakąkolwiek aktywnością w zakresie działalności podmiotu konkurencyjnego, wystarczy samo uczestnictwo w spółce konkurencyjnej. Zakaz dotyczy uczestnictwa w spółce cywilnej, osobowej spółce prawa handlowego, powołania do organu spółki kapitałowej lub innej osoby prawnej, jak również posiadania co najmniej 10 % udziałów lub akcji w konkurencyjnej spółce kapitałowej oraz prawa do powoływania w spółce konkurencyjnej co najmniej jednego członka zarządu.

Zakaz opisany powyżej nie ma charakteru bezwzględnego. Spółka może bowiem wyrazić zgodę na zajmowanie się przez członka jej zarządu interesami konkurencyjnymi albo na uczestnictwo w spółce konkurencyjnej. Zgodnie z art. 211 § 2 ksh zgody udziela ten organ spółki, który jest uprawniony do powoływania zarządu, chyba ze umowa spółki stanowi inaczej. Jeżeli zatem w umowie spółki inaczej nie postanowiono, zgody udzielać będzie najczęściej zgromadzenie wspólników, gdyż to ono w większości przypadków jest organem umocowanym do powoływania zarządu w spółce z o.o.

Naruszenie zakazu konkurencji, może powodować po stronie członka zarządu odpowiedzialności odszkodowawczej wobec spółki z o.o., na podstawie art. 293 ksh. Zgodnie z tym przepisem członek zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej oraz likwidator odpowiada wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem sprzecznym z prawem lub postanowieniami umowy spółki, chyba że nie ponosi winy. 

Paweł Kowalski

Radca prawny

Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawna Spółka komandytowa