Kara umowa w umowie o pracę. Czy możesz odmówić zaakceptowania takiej klauzuli w swojej umowie o pracę? Zasady odpowiedzialności pracownika za szkody wyrządzone pracodawcy wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych w zakresie reguł, na jakich pracownik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikają z treści art. 114 – 122 kodeksu pracy (k.p.). Generalna zasada wyrażona […]
Kara umowa w umowie o pracę. Czy możesz odmówić zaakceptowania takiej klauzuli w swojej umowie o pracę?
Zasady odpowiedzialności pracownika za szkody wyrządzone pracodawcy wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych w zakresie reguł, na jakich pracownik zobowiązany jest do naprawienia szkody wynikają z treści art. 114 – 122 kodeksu pracy (k.p.). Generalna zasada wyrażona w art.115 k.p. mówi, że pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.
Ponadto to na pracodawcy, zgodnie za art.116 k.p. spoczywa obowiązek wykazania okoliczności uzasadniających odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
Powszechnie przyjmuje się, że zasady odpowiedzialności pracownika w ramach stosunku pracy określone w kodeksie pracy mają charakter wyczerpujący.
Jak zatem powinien zachować się pracownik, któremu pracodawca zaproponuje umieszczenie w:
- umowie o pracę (aneksie do umowy o pracę),
- umowie o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy lub
- umowie o zachowaniu poufności w trakcie trwania stosunku pracy,
obowiązek zapłaty kary umownej na rzecz pracodawcy w razie niewykonania lub nienależytego wykonania przez pracownika jego obowiązków?
Tak, jak to już zostało zasygnalizowane w świetle utrwalonej linii orzecznictwa przyjmuje się, że określone w przepisach kodeksu pracy reguły odpowiedzialności pracownika za szkody wyrządzone pracodawcy wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych w zakresie sposobu naprawienia wyrządzonej szkody mają charakter wyczerpujący i zamknięty w tym znaczeniu, że wykluczają możliwość stosowania w tym zakresie przepisu art.483 kodeksu cywilnego, przewidującego możliwość zastosowania kary umownej.
Stanowisko takie zostało między innymi wyrażone w wyroku SN z dnia 2/10/2002 r. (sygn. akt I PKN 549/01), wyroku SN z dnia 10/10/2003 r. (sygn. akt I PK 528/02), wyroku SN z dnia 5/04/2005 r. (sygn. akt I PK 196/04), a także wyroku SN z dnia 08/01/2008 r. (sygn. akt II PK 120/07), w którym sąd ten zajmował się dopuszczalnością zastrzeżenia w umowie o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy kary umownej na wypadek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji w trakcie obowiązywania umowy o pracę.
W świetle przytoczonej linii orzecznictwa zastrzeżenie przez pracodawcę, czy to w umowie o pracę, czy też umowie o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy obowiązku zapłaty kary umownej, uznać należy za działania niezgodę z regułami prawa pracy, a odmowa podpisania takiej umowy przez pracownika, nie może stanowić przesłanki uzasadniającej wypowiedzenie pracownikowi umowy. Należy jednak mieć na uwadze, że zgodnie z powyższą linią orzecznictwa dopuszczalne jest zastrzeżenie w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy kary umownej na rzecz byłego pracodawcy w razie niewykonania lub nienależytego wykonania przez byłego pracownika obowiązku powstrzymania się od działalności konkurencyjnej (art. 483 k.c. w związku z art. 300 k.p.), gdyż taka umowa będzie łączyła „byłe strony stosunku pracy” a zatem nie będą tu miały zastosowania zasady odpowiedzialności pracowniczej w trakcie trwania stosunku pracy.
Wojciech Ostrowski, Radca prawny w Kancelarii Prawnej Rachelski & Wspólnicy