Zmiany w kodeksie spółek handlowych – przekształcenie osoby fizycznej w inną formę organizacyjną

1 lipca weszła w życie ustawa z dnia 25 marca 2011 o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców, której głównym celem jest obniżenie skali reglamentacji działalności gospodarczej poprzez zmniejszenie liczby działalności reglamentowanych, złagodzenie sposobu reglamentacji lub uproszczenie sposobu uzyskiwania koncesji i zezwoleń. Nowa ustawa wprowadza szereg korzystnych zmian związanych z prowadzeniem działalności przez przedsiębiorców – osoby fizyczne. Jedną z nich jest rozszerzenie kodeksu spółek handlowych o przepisy dotyczące przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową (spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną). Wypełniają one istniejącą do tej pory „lukę prawną”, która uniemożliwiała transformację przedsiębiorcy – osoby fizycznej w inną formę organizacyjną, przy zachowaniu wszelkich przywilejów, praw i obowiązków, które przysługiwały uprzednio przedsiębiorcy przekształconemu. Nowo wprowadzone rozwiązanie umożliwi przedsiębiorcy będącemu osobą fizyczną wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą (przedsiębiorcy przekształcanemu) przekształcenie w jednoosobową spółkę kapitałową (spółkę przekształconą). Przedsiębiorca przekształcany stanie się spółką przekształconą z chwilą wpisu spółki do rejestru (dzień przekształcenia), przy jednoczesnym wykreśleniu go przez właściwy organ ewidencyjny z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (art. 584 k.s.h.). W wyniku przekształcenia przedsiębiorca przekształcany staje się z dniem przekształcenia wspólnikiem albo akcjonariuszem spółki przekształconej (art. 584 § 3). Spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształconego na zasadach sukcesji uniwersalnej. Oznacza to, że spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji lub ulgi będzie stanowiła inaczej, co pozwala ograniczyć koszty przekształcenia, które zostałyby wygenerowane w przypadku konieczności ponownego ubiegania się o koncesję, czy zezwolenie. Powyższej zasady nie stosuje się do ulg podatkowych przewidzianych w przepisach prawa podatkowego (art. 584 § 1 i 2 k.s.h.). Brak sukcesji podatkowej wynika z faktu, że osoba fizyczna wraz z przekształceniem nie traci bytu prawnego. Osoba ta nadal pozostaje podatnikiem, na którym ciąży obowiązek zapłaty zobowiązań podatkowych powstałych przed przekształceniem. Artykuł 584 stanowi, iż w przypadku gdy zmiana brzmienia firmy przedsiębiorcy przekształconego w związku z przekształceniem nie polega tylko na dodaniu części identyfikującej formę prawną spółki przekształconej, spółka przekształcona ma obowiązek podawania w nawiasie dawnej firmy, obok nowej firmy, z dodaniem wyrazu „dawniej” – przez okres co najmniej jednego roku od dnia przekształcenia. Przepis ten ma duże znaczenie dla osób trzecich wchodzących w relacje prawne ze spółką powstałą w wyniku tego rodzaju przekształcenia, ponieważ informuje je, że przed przekształceniem spółka ta działała jako przedsiębiorca będący osobą fizyczną (który to przedsiębiorca ponosił odpowiedzialność za zobowiązania całym swoim majątkiem). Aby przekształcenie mogło dojść do skutku niezbędne jest (art. 584 k.s.h.): sporządzenie w formie aktu notarialnego planu przekształcenia przedsiębiorcy zawierającego co najmniej ustalenie wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia przedsiębiorcy wraz z załącznikami i opinią biegłego rewidenta; złożenia w formie aktu notarialnego oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy, które powinno określać: typ spółki, w jaki przedsiębiorca przekształcany zostaje przekształcony, wysokość kapitału zakładowego, nazwiska i imiona członków zarządu spółki przekształconej; powołanie członków organów spółki przekształconej; zawarcie umowy spółki albo podpisanie statutu spółki przekształconej; dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia przedsiębiorcy z ewidencji działalności gospodarczej. Plan przekształcenia należy poddać badaniu przez biegłego rewidenta w zakresie poprawności i rzetelności (art. 584 k.s.h.). Biegłego wyznacza sąd rejestrowy właściwy według siedziby przedsiębiorcy przekształcanego. W uzasadnionych przypadkach sąd może wyznaczyć dwóch albo większą liczbę biegłych. Wniosek o przekształcenie do rejestru wnosi zarząd spółki przekształconej. Ogłoszenie o przekształceniu przedsiębiorcy jest dokonywane na wniosek zarządu spółki przekształconej. Jak widać, procedura przekształcenia przedsiębiorcy – osoby fizycznej jest bardzo zbliżona do obowiązujących już procedur przekształcania spółek. Niemal identyczny jest zakres niezbędnych czynności formalnoprawnych i dokumentów. Podobieństwa występują również w zakresie kluczowych skutków takiej transakcji.