STANISŁAW RACHELSKI Radca prawny, wspólnik w kancelarii RACHELSKI & WSPÓLNICY
Możliwość włączenia się każdego zainteresowanego w proces legislacyjny przewiduje Ustawa o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa. Zgłoszenie zainteresowania projektem ustawy to obecnie jedyny sposób, aby móc dyskutować z prawodawcą o jakichkolwiek przepisach prawa. Efektem wzmożonego zainteresowania społecznego pracami legislacyjnymi może być korek legislacyjny lub, jeżeli wszystko pójdzie sprawnie, lepsze prawo. O tym, jak ważne jest dobre prawo, wiedzą przede wszystkim prawnicy i przedsiębiorcy. Klienci kancelarii, oczekują efektywnych rozwiązań prawnych. Przedsiębiorcy lubią transparentne prawo, bo wtedy ich biznes może się skutecznie rozwijać. Biznes może mieć transparentne prawo, jeżeli będzie miał możliwość prezentowania poglądów i współtworzenia prawa. Do tej pory nie było żadnych reguł. Skoro tak, to wszystko było dozwolone. Teraz mamy ustawę o lobbingu. Jest ona pierwszą regulacją branżową tej rangi w Europie. W Niemczech i Francji istnieje jedynie rejestr firm lobbingowych. Podobne ustawy od dawna mają natomiast USA i Kanada. W krajach europejskich lobbing jest jednak składnikiem demokracji. Działalność lobbingową prowadzą tam organizacje zawodowe i branżowe oraz m.in. samorządy. W Polsce również powinniśmy patrzeć na lobbing jak na narzędzie do prezentacji propozycji grup interesów, której skutkiem może być dobre prawo. Minęło siedem miesięcy funkcjonowania ustawy o działalności lobbingowej. Lobbing uzyskał dla siebie legitymizację prawną, wprowadzono rejestr firm w MSWiA, aby było wiadomo, kto i w jakiej sprawie lobbuje. Wprowadzono bardzo interesującą instytucję wysłuchania publicznego. Zgodnie z ustawą o działalności lobbingowej, wniesienie zgłoszenia daje prawo do uczestniczenia w wysłuchaniu publicznym. Ministerstwa organizują je dla osób i instytucji zainteresowanych rozporządzeniami, a komisje sejmowe, gdy sprawa dotyczy projektów ustaw. Podczas wysłuchania zainteresowany może przedstawić argumenty dotyczące proponowanych rozwiązań, a prowadzący musi odpowiedzieć. Takie narzędzie daje przedsiębiorcom dodatkowy kanał uzgodnień i otrzymywania opinii na temat, np. prawa podatkowego, a to ma bezpośrednie przełożenie na biznes. Ponadto dostęp do informacji na temat prac legislacyjnych umożliwia publiczną kontrolę podejmowanych decyzji. Na razie jednak trudno oceniać nowe regulacje, ponieważ opisywanych przypadków, według informacji na stronach internetowych ministerstw jest bardzo mało. Ponadto przepisy w tym zakresie, paradoksalnie nie są przejrzyste. Według interpretacji Regulaminu Sejmu, uchwała o przeprowadzeniu wysłuchania publicznego podejmowana jest na pisemny wniosek posła. Może ona zostać podjęta po zakończeniu pierwszego czytania projektu, a przed rozpoczęciem jego szczegółowego rozpatrywania.. W prasie pojawiają się wątpliwości w jaki sposób skłonić posła do wnoszenia wniosków o przeprowadzenie wysłuchania i co to znaczy szczegółowe rozpatrywanie projektu? W każdym razie pozytywnym elementem tych regulacji jest szerszy dostęp do informacji. Rada Ministrów ma obowiązek przygotować, co najmniej raz na 6 miesięcy, program prac legislacyjnych, dotyczący projektów ustaw, a program ten zawiera m.in. adres strony urzędowego informatora teleinformatycznego – Biuletynu Informacji Publicznej, na której udostępnieniu podlegać będą projekty ustaw i rozporządzeń i wszelkie dokumenty dotyczące prac nad projektem. Nie można jednak w tej chwili ocenić, czy wszystko działa, według intencji ustawodawcy.
Oczywiście trudno założyć, że wprowadzenie uregulowań w zakresie lobbingu wyeliminuje całkowicie nieformalne metody oddziaływania zainteresowanych na przedstawicieli organów posiadających wpływ na stanowienie prawa. Lobbing w Polsce kojarzony jest głównie z korupcją i łamaniem prawa. Tymczasem wpływ biznesu niejednokrotnie ma na celu poprawienie prawa i wprowadzenie rozwiązań korzystnych dla gospodarki i systemu prawnego. Wszyscy, a szczególnie prawnicy, życzylibyśmy sobie, żeby obowiązująca ustawa o działalności lobbingowej, przyczyniła się do przejrzystości działań legislacyjnych w Polsce.