W umowie może być zapis o automatycznym umorzeniu udziałów

Wspólnik, który chce opuścić spółkę z o.o., może sprzedać lub umorzyć swoje udziały. Jednak bywa to trudne w sytuacji, gdy wspólnicy są ze sobą skonfliktowani lub gdy umowa spółki ogranicza obrót udziałami. Jak można uniknąć takich problemów?
Sposobem na uniknięcie tego rodzaju komplikacji może być umieszczenie w umowie spółki z o.o. zapisu dotyczącego automatycznego umorzenia udziałów wspólnika w przypadku, gdy zaistnieją ku temu określone przesłanki. Zgodnie z art. 199 par. 4 k.s.h. umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ziszczenia się określonego zdarzenia bez powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników. Stosuje się wtedy przepisy o umorzeniu przymusowym. Należy jednak pamiętać, że zdarzenie, o którym mowa we wskazanym przepisie, powinno być m.in. jasno i precyzyjnie wskazane oraz mieć charakter jednostkowy, obiektywnie sprawdzalny, pozwalający na łatwe ustalenie czasu jego wystąpienia (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 9 lutego 2010 r., sygn. akt I ACa 973/08). W przeciwnym razie pojawia się bowiem ryzyko, że mechanizm automatycznego umorzenia może zostać wykorzystany do ominięcia przepisów o wyłączeniu wspólnika (wyrok Sądu Najwyższego z 12 maja 2005 r., sygn. akt V CK 562/04).
Możliwe jest umieszczenie w umowie spółki z o.o. zapisu, że obiektywnym faktem, którego ziszczenie powoduje automatyczne umorzenie udziału wspólnika, może być złożenie przez niego oświadczenia o rezygnacji z udziału w tejże spółce. Taki zapis pozwoli wspólnikowi w prosty i szybki sposób rozstać się ze spółką.
Co prawda w doktrynie prawa zdania są podzielone, czy rozwiązanie to nie stanowi nadinterpretacji przepisów. Jednak za jego dopuszczalnością przemawia chociażby wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 5 czerwca 2008 r. (sygn. akt I ACa 351/08). Jak wynika z tego wyroku, brak jest argumentów normatywnych przemawiających za tezą, że – zgodnie z k.s.h. – umorzenie przymusowe udziałów w spółce z o.o. nie może być przewidziane na wypadek wystąpienia niezawinionych przyczyn związanych z osobą wspólnika.