Każdemu wspólnikowi w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością przysługuje prawo indywidualnej kontroli spraw spółki. Czy jednak w pewnych okolicznościach w umowie spółki można ograniczyć lub nawet wyłączyć taką indywidualną kontrolę?
W celu realizacji prawa indywidualnej kontroli spraw spółki wspólnik sam lub w towarzystwie upoważnionej przez siebie osoby (prawnika, księgowego) może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swojego użytku lub żądać wyjaśnień dla zarządu. Wynika to z przepisów zawartych w art. 212 par. 1 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Warto podkreślić, że nie jest możliwe samodzielne wykonywanie kontroli przez osobę trzecią bez obecności wspólnika, który go upoważnił. W przypadku ustanowienia w spółce rady nadzorczej (lub komisji rewizyjnej) umowa spółki może (ale nie musi) wyłączyć lub ograniczyć indywidualną kontrolę wspólników. Możliwość ta została przewidziana przez ustawodawcę w art. 213 par. 3 k.s.h. Zarówno wyłączenie, jak i ograniczenie indywidualnej kontroli wspólników nie następuje automatyczne. Konieczna jest zmiana umowy spółki (wyraźne wyłączenie lub ograniczenie prawa kontroli), a uchwała w tej sprawie musi zapaść jednomyślnie. Wymóg jednomyślności związany jest z art. 246 par. 3 k.s.h., który stanowi, że uchwały dotyczące zmiany umowy spółki uszczuplające prawa udziałowe bądź prawa przyznane osobiście poszczególnym wspólnikom wymagają zgody wszystkich wspólników, których dotyczą. Wyłączenie prawa indywidualnej kontroli oznacza całkowite pozbawienie wspólnika praw określonych we wspomnianym art. 212 par. 1 k.s.h. Natomiast ograniczenie może mieć różny charakter. Może być on przedmiotowy (dotyczący tylko niektórych czynności), podmiotowy (dotyczący niektórych wspólników, przy założeniu, że nie narusza art. 20 k.s.h. mówiącego o jednakowym traktowaniu w takich samych okolicznościach), czasowy (wprowadzający ograniczenie czasowe) lub przestrzenny (określający miejsce, gdzie kontrola jest możliwa, np. tylko w siedzibie spółki).
