Fuzje i przejęcia powróciły do łask. Po załamaniu aktywności M&A po kryzysie finansowym, przyszedł czas na odbicie. Czy konsolidowanie się przedsiębiorstw w poszczególnych branżach jest nieuniknione? Kto zyskuje więcej: przejmowany czy najeźdźca? Dlaczego coraz więcej przedsiębiorstw rezygnuje ze wzrostu organicznego na korzyść akwizycji? (…)
Prawne aspekty transakcji
M&A Termin mergers Etacqusitions („M&A”) stosowany jest do opisywania szeregu czynności związanych z procesami łączenia podmiotów gospodarczych i przejmowania nad nimi kontroli. W polskiej terminologii obrotu gospodarczego odpowiednikiem powyższego jest wyrażenie „fuzje i przejęcia”, choć zauważa się coraz częstsze stosowanie przywołanego wyżej terminu angielskojęzycznego. Kodeks spółek handlowych (k.s.h.) stanowi, że połączenie spółek kapitałowych może być dokonane na dwa sposoby: 1) przeniesienie całego majątku spółki (przejmowanej) na inną spółkę (przejmującą) za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (tzw. „łączenie się przez przejęcie” na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h.); 2) zawiązanie spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek za udziały lub akcje nowej spółki (tzw. „łączenie się przez zawiązanie nowej spółki” na podstawie art. 492 § 1 pkt 2). Należy nadmienić, że powszechnie przyjętą praktyką jest posługiwanie się pojęciami takimi jak „zjednoczenie”, „unia” lub „fuzja” dla procedury określonej w art. 492 § 1 pkt 2 k.s.h. oraz „inkorporacja” w przypadku uregulowanym w art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. W okresie obowiązywania kodeksu handlowego – istniał spór terminologiczny dotyczący rozumienia i korzystania z tych pojęć. Przepisy k.s.h. dopuszczają łączenie się spółek kapitałowych między sobą oraz ze spółkami osobowymi, z tym jednak zastrzeżeniem, że spółka osobowa nie może być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną. W procesie łączenia się spółek nie mogą brać udziału spółki w toku likwidacji ani spółki w upadłości. W ramach procesu łączenia się spółek można wyróżnić trzy etapy, na które składa się wiele złożonych działań. Pierwszy z nich obejmuje czynności przygotowawcze, polegające m.in. na sporządzeniu planu połączenia, uzgodnienia go między zarządami łączących się spółek, a następnie złożeniu do sądu rejestrowego, ogłoszeniu oraz poddaniu badaniu przez biegłego w zakresie jego poprawności i rzetelności. Kolejny etap to podejmowanie stosownych uchwał przez wspólników Opis zdjęcia| łączących się spółek. Uchwały muszą być podjęte przez walne zgromadzenie lub zgromadzenie wspólników każdej ze spółek większością trzech czwartych głosów, reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego, chyba że umowa lub statut spółki przewidują surowsze warunki. Dla uchwały walnego zgromadzenia spółki publicznej wymaga się większości dwóch trzecich głosów, chyba że przewidziano w statucie surowsze warunki. Treść uchwały powinna wyrażać zgodę na plan połączenia, a także na proponowane zmiany umowy bądź statutu spółki przejmującej bądź na treść umowy albo statutu nowej spółki. Należy również pamiętać, że uchwała o połączeniu powinna być umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza. Proces połączenia zamyka etap rejestracji i ogłoszenia połączenia spótek. Dokonanie wpisu do rejestru nowej spółki (lub podwyższenie kapitału zakładowego spółki przejmującej) skutkuje wykreśleniem spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki. Z dniem połączenia spółka przejmująca lub spółka nowo zawiązana wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki spółki przejmowanej lub spółek łączących się przez zawiązanie nowej spółki. Z kolei wspomniane na wstępie przejęcia, obejmują szereg działań, które mają na celu uzyskanie faktycznego wpływu na spółkę, przeprowadzanych jednak inaczej niż poprzez łączenie spółek. Kontrolę nad przejmowaną spółką można uzyskać poprzez nabycie jej udziałów bądź akcji (tzw. transakcje ,$bare deal”) bądź też poprzez nabycie określonych składników materialnych i niematerialnych przedsiębiorstwa (tzw. transakcje „assef deal”). Przejęcie może nastąpić za wiedzą i zgodą przejmowanej spółki (przejęcie kontrolowane), bądź też wbrew jej woli (wrogie przejęcie). W pierwszym przypadku, przejęciu kontroli nad spółką towarzyszą z reguły umowy inwestycyjne określające zobowiązania inwestora wobec spółki, czy też pakiety socjalne gwarantujące określone warunki zatrudnienia pracownikom, natomiast w przypadku „wrogiego przejęcia” porozumienia takie nie występują. Transakcje typu M&A wywierają znaczący wpływ na rynkową siłę przedsiębiorstw przyczyniając się do tworzenia nowej równowagi na rynku. Nie sposób oceniać ich jednoznacznie pozytywnie lub negatywnie, ponieważ wywoływane przez nie efekty bywają niezwykle złożone. Nie ulega wątpliwości, że do tego typu działań należy przystępować ze szczególną rozwagą, biorąc pod uwagę zarówno aspekty prawne, jak i ekonomiczne.
