Podwładny, szkoląc się na polecenie przełożonego, jest w pracy

Firma chce kompleksowo przeszkolić pracowników kilku działów. Część z nich odbędzie kursy w czasie pracy, inni poza godzinami wykonywania swoich obowiązków. Kiedy szkolenie pracownicze zaliczane jest do czasu pracy?

Przepisy kodeksu pracy nie określają wyraźnie zasad zaliczania szkoleń, w których uczestniczy pracownik, do czasu pracy. Nie budzi wątpliwości, że wlicza się do niego udział w tych kursach, które odbywają się w ramach stosunku pracy, czyli w trakcie godzin pracy. Podobnie, jeśli obowiązek uczestnictwa w szkoleniach wynika z przepisów prawa. Przykładowo szkolenia z zakresu bhp, zgodnie z art. 2373 par. 3 k.p., zaliczane są do czasu pracy niezależnie od tego, czy miały miejsce w godzinach wykonywania obowiązków, czy poza nimi. Przeważająca część doktryny opowiada się za zaliczeniem do czasu pracy szkoleń, w których podwładny uczestniczy na polecenie przełożonego. Przyjmuje się bowiem, że udział w takich obowiązkowych zajęciach jest równoznaczny z pozostawaniem pracownika w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do jej wykonywania (art. 128 par. 1 k.p.). Jeżeli uczestnictwo w takich kursach powoduje przekroczenie norm czasu pracy, to po stronie pracodawcy powstanie obowiązek wypłaty uczestniczącym w nim pracownikom wynagrodzenia za godziny nadliczbowe. W przypadku, gdy takie obowiązkowe szkolenie odbywa się w dniu, który dla pracownika jest wolny od pracy (np. w sobotę), pracodawca zgodnie z art. 1512 k.p. powinien udzielić mu innego dnia wolnego.
Odrębnego potraktowania wymaga sytuacja, w której szkolenia odbywają się poza ramami stosunku pracy, chociaż w funkcjonalnym związku z nim. Chodzi tu głównie o umowy szkoleniowe zawierane z pracownikiem. W tym kontekście należy przytoczyć wyrok Sądu Najwyższego z 25 stycznia 2005 r. (sygn. I PK 144/04, OSNP 2005/17/265), zgodnie z którym praktyczne szkolenie pracowników powinno się odbywać w ramach stosunku pracy, natomiast poza tym stosunkiem może być organizowane tylko wtedy, gdy szkoleniowy cel i metody działania wyraźnie dominują nad wykonywaniem obowiązków pracowniczych.