Podpisałeś zakaz konkurencji? Sprawdź, czy umowa jest ważna!

Umowa o zakazie konkurencji stała się powszechnym elementem rynku pracy. Dotyczy to zarówno umów o pracę, jak i relacji opartych na umowach cywilno-prawnych. Jeśli jesteś pracodawcą, to przygotowując projekt takiej umowy, starasz się zapewnić sobie lojalność pracowników. Jeśli jesteś pracownikiem, chciałbyś mieć wpływ na jej treść, tak aby za bardzo Cie nie ograniczała.  Niezależnie o intencji, warto wiedzieć na co zwrócić uwagę tak, aby mieć pewność, że umowa jest ważna i nie narusza interesów żadnej ze stron.

Forma umowy

Problematyka zakazu konkurencji w prawie pracy została uregulowana w kodeksie pracy. Art. 101[1]§1 kodeksu pracy przewiduje możliwość zabronienia pracownikowi podjęcia działalności konkurencyjnej w stosunku do pracodawcy, jak też świadczenia pracy bądź usług na rzecz podmiotu zajmującego się działalnością konkurencyjną. Postanowienia takie pod rygorem nieważności muszą mieć formę pisemną i znajdować się w odrębnej umowie. Oznacza to, że błędem jest umieszczacie tego typu zapisów w umowie o pracę.

Strony umowy

W trakcie trwania stosunku pracy, pracodawca może zawrzeć umowę o zakazie konkurencji z każdym pracownikiem. Umowy obowiązujące po ustaniu stosunku pracy mogą dotyczyć jedynie tych pracowników, którzy mają dostęp do szczególnie ważnych informacji, a ich  ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 101[2] §1).

Czas obowiązywania

W przypadku umów obowiązujących po ustaniu  stosunku pracy, strony powinny dokładnie określić czas obowiązywania zakazu. W sytuacji, gdy jest on nieoznaczony – jest to równoznaczne z nieważnością umowy o zakazie konkurencji. Umowa będzie również nieważna, jeśli czas jej obowiązywania jest za długi, tzn. wykracza poza racjonalne potrzeby pracodawcy związane z ochrona jego interesów. W praktyce tego typu mowy podpisywane są najczęściej na 12- 24 miesiące.

Wysokość odszkodowania

Za czas powstrzymania się od działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości nie mniejszej niż 25%  wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji (art.101[2]§3). Odszkodowanie to może być wypłacone jednorazowo lub w ratach. Wysokość oraz sposób wypłacenia odszkodowania może być przedmiotem negocjacji miedzy stronami.

Warto podkreślić, iż żadne przepisy nie regulują problematyki zakazu konkurencji przy umowach cywilno-prawnych. Nie ulega jednak wątpliwości, iż taki zakaz można do nich wprowadzać. Wynika to choćby z zasady swobody umów. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego należy w tej materii stosować przepisy Kodeksu pracy.

Złamanie zakazu

Pracownik lub zleceniobiorca, który złamie zakaz konkurencji musi liczyć się z konsekwencjami swoich działań. Będzie on musiał w takim wypadku wyrównać szkodę poniesioną przez pracodawcę lub zleceniodawcę. W umowach o zakazie konkurencji często przewidziana jest też kara umowna. Znajduje tu zastosowanie art. 483 k.c., zgodnie z którym można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Jest to rozwiązanie o tyle korzystne dla pracodawcy, że kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody (484 k.c.), a nawet gdy wierzyciel nie poniósł szkody.

Niezależnie od wymienionych wcześniej sankcji pracodawca w razie naruszenia zakazu konkurencji może wstrzymać wypłatę dalszych rat odszkodowania przewidzianego w art. 101[2]§3 k. p., począwszy od dnia powzięcia wiadomości o złamaniu zakazu przez byłego pracownika, a jeżeli raty odszkodowania zostały już wypłacone w czasie, gdy doszło do naruszenia – do żądania ich zwrotu na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu się.

W przypadku, gdy to pracodawca nie wywiązuje się ze swojej części umowy, tj. nie wypłaca pracownikowi należnego odszkodowania w ustalonym terminie, umowa ulega rozwiązaniu.

Strony mogą również przewidzieć w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy możliwość odstąpienia od niej. W takim wypadku byłemu pracownikowi będzie się należało odszkodowanie za czas faktycznego powstrzymania się od działalności konkurencyjnej względem pracodawcy.

Jeśli nie jesteś pewien, czy zapisy w Twojej umowie są prawidłowe i jakie skutki prawne wywołują, zapytaj eksperta. Skontaktuj się z nami telefonicznie lub przez formularz kontaktowy umieszczony po prawej stronie, a my umówimy spotkanie. Zapraszamy do naszej Kancelarii.13