Kiedy firma może skutecznie odstąpić od umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy?
W praktyce często zdarzają się przypadki, gdy pracodawca zamierza doprowadzić do rozwiązania umowy o zakazie konkurencji przed upływem okresu jej obowiązywania. W świetle orzecznictwa Sądu Najwyższego takie działania są dopuszczalne. W wyroku z 16 czerwca 2011 r. (sygn. akt. III BP 2/11) SN wskazał, że umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy jest zawierana na czas określony, ale może ustać przed upływem terminu, na jaki została zawarta, w następstwie jednostronnych czynności prawnych pracodawcy, takich jak odstąpienie od umowy lub jej wypowiedzenie. Ponadto może tak się stać w przypadku spełnienia warunku rozwiązującego zobowiązanie.
Jeśli chodzi o możliwość zastrzeżenia w umowie zapisu o umownym prawie odstąpienia (art. 395 par. 1 k.c. w związku z art. 300 k.p.), to jest to zagadnienie od dawna akceptowane w orzecznictwie SN, o ile jednak nie pozostaje w sprzeczności z zasadami prawa pracy. Stosownie do art. 395 par. 1 k.c. „można zastrzec, że jednej lub obu stronom umowy przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie ”. Warunkiem ważności postanowienia o odstąpieniu jest zatem oznaczenie terminu, w jakim może to nastąpić. Jak słusznie zauważył SN w wyroku z 8 lutego 2007 r. (sygn. akt II PK 159/06), „zastrzeżenie dla pracodawcy prawa do odstąpienia od umowy bez określenia terminu jest nieważne”.
SN utrzymał dotychczasową linię orzeczniczą w jednym z niedawnych orzeczeń (wyrok z 10 lutego 2016 r., sygn. akt. I PK 56/15). Sprawa dotyczyła przypadku, w którym strony nie przewidziały konkretnego terminu na realizację przez pracodawcę prawa odstąpienia od umowy o zakazie konkurencji. Ograniczono się jedynie do stwierdzenia, że „zakaz konkurencji przestaje obowiązywać, jeżeli Pracodawca złoży oświadczenie o zwolnieniu Pracownika z przestrzegania tego zakazu”. SN uznał, że nie ma przeszkód, aby termin do realizacji prawa odstąpienia od umowy pokrywał się z terminem zakazu konkurencji, ale nie jest dopuszczalne wprowadzenie do umowy zapisu, że zwolnienie z przestrzegania ograniczeń może nastąpić w każdym czasie.
Reasumując, aby pracodawca mógł skutecznie skorzystać z prawa do odstąpienia od umowy o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia, powinna ona wprost przewidywać taką możliwość, a ponadto w sposób niebudzący żadnych wątpliwości określać termin na złożenie oświadczenia.