Czy pracodawca ma prawa do utworu stworzonego przez pracownika? Czy na prawa autorskie wpływa sposób zatrudnienia pracownika – na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej?
Na gruncie ustawy z 4 lutego 1994 r. oprawie autorskim i prawach pokrewnych uprawnienia pracodawcy do nabywania utworów wytworzonych przez pracownika zostały zróżnicowane w zależności od stosunku prawnego łączącego strony. Inne uprawnienia przysługują pracodawcy w ramach umowy o pracę, inne, gdy strony zawarły umowę o dzieło lub zlecenia. Sytuację wynikającą ze stosunku pracy reguluje art. 12 ustawy, w myśl którego pracodawca (jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej) nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe. W przypadku nieoznaczenia w umowie pól eksploatacji, do których pracodawcy przysługują autorskie prawa majątkowe, należy uwzględniać m.in. zakres działania pracodawcy. Aby utwór miał charakter pracowniczy i znajdowała zastosowanie regulacja z art. 12, niezbędne jest, aby stworzenie utworu nastąpiło w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, tzn. stworzenie danego utworu należało do zakresu obowiązków pracownika. Obowiązki takie mogą być sprecyzowane w samej umowie o pracę, w poleceniach służbowych (wydanych w granicach obowiązków pracowniczych danego twórcy), w układach zbiorowych i normach wewnątrzzakładowych. Artykuł 12 nie ma zastosowania do utworów stworzonych na zamówienie, na podstawie umowy cywilnoprawnej, a także do utworów stworzonych w ramach konkursu. W tych przypadkach kwestia ewentualnych uprawnień zamawiającego do eksploatowania utworu oceniana jest w świetle przepisów rozdz. 5 ustawy, które dla przejścia autorskich praw majątkowych, a nawet udzielenia licencji, jako warunku koniecznego wymagają m.in. wyraźnego wymienienia w umowie pól eksploatacji, co eliminuje możliwość ustalenia prawa korzystania z utworu przez zamawiającego na podstawie dorozumianej woli stron. W takim przypadku autorskie prawa majątkowe mogą zostać przeniesione na inną osobę wskutek umowy (art. 41). Oznacza to, iż przy umowach cywilnoprawnych autorskie prawa majątkowe nie przysługują pracodawcy automatycznie inależy uzyskać wcześniejszą zgodę pracownika, by móc z nich skorzystać.