Jakie mogą być maksymalne koszty pożyczki?

Z dniem 11 marca 2016 r. weszły w życie  przepisy Ustawy o zmianie ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz niektórych innych ustaw, które określają maksymalne koszty pożyczki. Wprowadzone zmiany mają na celu zapewnienie skutecznej ochrony konsumentom, korzystających z usług pożyczkowych oraz wprowadzenie wyższych standardów działania tego typu firm.

Do ustawy o kredycie konsumenckim (zwanej dalej Ustawą) wprowadzona została legalna definicja pozaodsetkowych kosztów kredytu. Zgodnie z art. 5 pkt 6a) Ustawy „pozaodsetkowe koszty kredytu” oznaczają wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki, z wyłączeniem odsetek.

Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu obliczana jest według wzoru przedstawionego w art. 36a Ustawy:

MPKK ≤ (K x n/R x 30%),

w którym poszczególne symbole oznaczają:

MPKK            –           maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,

K                     –           całkowitą kwotę kredytu,

n                      –           okres spłaty wyrażony w dniach,

R                     –           liczbę dni w roku.

Analizując powyższy wzór łatwo zauważyć, że kluczowy wpływ na wysokość maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu, mieć będą zasadniczo dwie zmienne: całkowita kwota kredytu oraz okres spłaty kredytu.

Przykładowo, przy pożyczce w wysokości 1.000 zł na okres 12 miesięcy, pozaodsetkowe koszty kredytu wyniosą maksymalnie 550 zł (tj. 55 % kwoty kredytu). Nie można jednak zapominać, że koszty te to koszty „pozaodsetkowe”, zatem oprócz tych kosztów kredytobiorca zapłaci również odsetki od udzielonej pożyczki w wysokości wynikającej z umowy.

Dodatkowe ograniczenie wysokości maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu wprowadza art. 36a ust. 2 Ustawy, który stanowi, że koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu. Z kolei zgodnie z treścią art. 36a ust. 3 Ustawy, pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w ust. 1 lub całkowitą kwotę kredytu. Z powyższego wynika zatem, że w razie ustalenia pozaodsetkowych kosztów kredytu w wysokości wyższej, niż wynikająca ze wzoru, pożyczkodawcy te koszty należeć się będą w wysokości obliczonej zgodnie z podanym wyżej wzorem. Z kolei w razie, gdy koszty wyliczone zgodnie ze wzorem przekraczają całkowitą kwotę kredytu, należeć się one będą pożyczkodawcy wyłącznie do wysokości całkowitej kwoty kredytu.

W dodanym art. 36b Ustawy określone zostały parametry obliczeń wysokości pozaodsetkoych kosztów kredytu w przypadku odroczenia spłaty zadłużenia. Zgodnie z tym przepisem w przypadku odroczenia spłaty zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki w okresie 120 dni od dnia wypłaty tego kredytu:

1) całkowitą kwotę kredytu dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, o której mowa w art. 36a, stanowi kwota udzielonego i wypłaconego kredytu, którego spłata została następnie odroczona;

2) do pozaodsetkowych kosztów kredytu dolicza się wszystkie koszty i opłaty, które kredytobiorca jest obowiązany ponieść w związku z odroczeniem spłaty kredytu, naliczone w okresie 120 dni od dnia wypłaty kredytu.

Z kolei zgodnie z art. 36c Ustawy w przypadku udzielenia przez kredytodawcę konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów, całkowitą kwotę kredytu – dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu – stanowi kwota pierwszego z kredytów, natomiast pozaodsetkowe koszty kredytu obejmują sumę pozaodsetkowych kosztów wszystkich kredytów udzielonych w tym okresie.

Wskazać  również należy, że z dniem 11 marca 2016 r. zmieniony został art. 481 kodeksu cywilnego. Zgodnie z dodanym art. 481 § 2¹ kodeksu cywilnego odsetki za opóźnienie nie mogą przekraczać 6-krotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego (odsetki maksymalne za opóźnienie). Podkreślenia wymaga fakt, że dotyczy to wyłącznie odsetek za opóźnienie. W przypadku odsetek przy udzielanej pożyczce nadal obowiązywać będzie górna granica odsetek maksymalnych, to jest 4-krotność wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.

W związku ze zmianą kodeksu cywilnego wprowadzającą odsetki maksymalne za opóźnienie, dokonano również istotnej zmiany Ustawy. Otóż zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 11 Ustawy umowa o kredyt konsumencki powinna określać m.in. roczną stopę oprocentowania zadłużenia przeterminowanego, warunki jej zmiany oraz ewentualne inne opłaty z tytułu zaległości w spłacie kredytu. W znowelizowanej Ustawie dodano art. 33a, który stanowi, że w przypadku, gdy łączna wysokość opłat z tytułu zaległości w spłacie kredytu, o których mowa w art. 30 ust. 1 pkt 11, oraz odsetek za opóźnienie naliczonych konsumentowi przekracza kwotę odpowiadającą kwocie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2¹ Kodeksu cywilnego, obliczonych od kwoty zaległości w spłacie kredytu, należnych na dzień pobrania tych opłat lub odsetek, kredytodawcy należy się tylko kwota opłat i odsetek odpowiadająca kwocie tych odsetek maksymalnych za opóźnienie. Z powyższego wynika zatem że ustalone zgodnie z wprowadzonym zapisem kodeksu cywilnego maksymalne odsetki za opóźnienie stanowią – niezależnie od zapisów umowy – górną granicę odpowiedzialności pożyczkobiorcy w razie zaległości w spłacie kredytu.