Źródło: Gazeta Prawna Data: 30 grudnia 2008 r. Autor: Adam Makosz Odpowiada Urszula Młynarczyk, radca prawny w Rachelski i Wspólnicy Kancelaria Prawnicza 1. Dlaczego faktoring jest jednym z korzystniejszych sposobów na zwiększenie płynności finansowej? Faktoring przez długi czas nie był doceniany przez przedsiębiorców. Najczęściej był mylnie kojarzony ze skupowaniem wierzytelności w celu np. ich windykacji, podczas gdy jest to szybsza i wygodniejsza forma finansowania działalności gospodarczej zapewniająca stały strumień środków finansowych. Instytucja faktoringowa w odmienny sposób dokonuje oceny ryzyka transakcji niż banki, chociaż w praktyce faktoring jest swoistego rodzaju kredytowaniem działalności gospodarczej danego przedsiębiorcy. Z punktu widzenia faktora (instytucji faktoringowej) ryzyko transakcji umiejscowione jest w ocenie dłużnika wierzytelności, a nie w ocenie zdolności finansowej dostawcy towarów i usług. Takie podejście do ryzyka oceny transakcji umożliwia zatem nie tylko rozwój już istniejących przedsiębiorców, którzy w danym momencie nie mają środków finansowych i którzy z punktu oceny ryzyka kredytowego dokonywanego przez banki nie mają szans na otrzymanie finansowania kredytem, ale także rozwój dopiero powstałych firm. Te również ze względu na ryzyko nie są w sferze zainteresowania finansowaniem kredytami przez banki lub wręcz nie spełniają bardzo rygorystycznych wymagań stawianych przez nie w zakresie zdolności kredytowej oraz możliwości ustanowienia zabezpieczeń ryzyka udzielenia kredytu. 2. W jaki sposób faktoring może być wykorzystany przez przedsiębiorców? Finansowanie faktoringiem polega przede wszystkim na tym, że wierzytelności z majątku dostawcy towarów lub usług stwierdzone fakturami z odroczonym terminem płatności zostają przeniesione na firmę faktoringową, która niezwłocznie po otrzymaniu faktury stwierdzającej istnienie wierzytelności wypłaca środki finansowe. Oznacza to, że dostawca nie musi oczekiwać nierzadko 30, 60 lub 90 dni na zapłatę od odbiorcy. Tym samym dostawca zapewnia sobie stały strumień pieniądza, który umożliwia mu płynne zarządzanie przedsiębiorstwem bez względu na jego wielkość i rozmiar prowadzonej działalności gospodarczej. Każdy przedsiębiorca, który uczestniczy w obrocie handlowym, posiada odbiorców swoich towarów i usług oraz rozlicza się z nimi na podstawie faktur z odroczonym terminem płatności może zapewnić sobie finansowanie faktoringiem. Warunkiem niezbędnym do uzyskania finansowania faktoringiem jest stan faktyczny wierzytelności oraz termin ich wymagalności, który nie może być dłuższy w większości przypadków niż 120 dni. Wierzytelności muszą być bezsporne i nie mogą być obarczone wadami prawnymi uniemożliwiającymi ich dochodzenie przed sądem. W ramach faktoringu klient otrzymuje wiele dodatkowych usług, takich jak: weryfikacja kontrahentów, kontrola płatności od kontrahentów, księgowanie płatności na kontach rozliczeniowych, raportowanie, monitorowanie dłużników po upływie terminu płatności, usługi windykacji miękkiej. Faktoring pomaga w skróceniu cyklu należności i pozwala poprawić i utrzymać płynność finansową. Z wykorzystaniem faktoringu jako outsourcingu usług wiąże się wiele korzyści. Pierwszą z nich jest racjonalizacja działalności, bo firma może skoncentrować się na podstawowej działalności. Po drugie, zmiana struktury kosztów – zwiększa się udział kosztów zmiennych, a zmniejsza udział kosztów stałych. Kolejną zaletą jest większe zdyscyplinowanie dłużników poprzez skrócenie cyklu rotacji należności. Poprawia się też jakość zarządzania należnościami i obniżają się koszty administracyjne. 3. Czy faktoring może służyć do finansowania pojedynczych transakcji, czy musi opierać się tylko na długofalowej współpracy? Zasadniczo faktoring nie polega na finansowaniu pojedynczych transakcji handlowych, chociaż zdarzają się przypadki, w których firma faktoringowa decyduje się na realizację takiej transakcji. Jednakże zwrócić uwagę należy, że są to wyjątkowe przypadki poparte staranną analizą przedsiębiorców w niej uczestniczących. Czym kierować się przy wyborze firmy faktoringowej? Czy lepiej korzystać z usług instytucji bankowej czy wyspecjalizowanych spółek faktoringowych? Zdecydowanie najlepiej jest korzystać z usług wyspecjalizowanej firmy faktoringowej. Firmy te posiadają bowiem narzędzie do obsługi wielu tysięcy faktur oraz systemy informatyczne pozwalające na szybką wymianę danych oraz informacji, a także monitoring należności. Faktoring to nie tylko finansowanie ale również zarządzanie należnościami dostawcy. Faktoring jest coraz bardziej docenianą przez przedsiębiorców obok kredytu bankowego usługą finansowania działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy korzystający z usług faktoringowych uzyskują nie tylko szybkie, w przeciwieństwie do kredytu bankowego, finansowanie swojej działalności, ale również wiele usług oferowanych, w tym monitoring należności od swoich kontrahentów, przez instytucje faktoringowe. Szczególnie istotne znaczenie dla przedsiębiorców, którzy zdecydowali się skorzystać z tej formy finansowania, ma stały dopływ pieniądza, szybkość jego pozyskania oraz procedura oceny ryzyka firmy faktoringowej, umożliwiająca jego uzyskanie. Ryzyko firmy faktoringowej oferującej finansowanie umiejscowione jest przede wszystkim w ocenie wypłacalności (odbiorcy) dłużnika przedsiębiorcy finansującego się faktoringiem. W tym miejscu należy podnieść, że taką procedurę oceny ryzyka umożliwia konstrukcja prawna faktoringu, który w swej istocie jest przeniesieniem (cesją) niewymagalnych wierzytelności przysługujących przedsiębiorcy od jego kontrahenta (dłużnika), zatem ryzyko finansowania należności zależy od oceny wypłacalności tego dłużnika. Przedsiębiorca uzyskuje tym samym w dużej części zapłatę za wierzytelności przed terminem płatności, wynikającym z faktury. Ponadto podkreślić należy, że bank nie świadczy żadnych dodatkowych usług kredytobiorcy, podczas gdy faktor (instytucja finansowa) może stać się partnerem w rozwoju przedsiębiorcy. 4. Decydując się na faktoring, trzeba zdecydować się na jego odpowiednią formę? Kiedy warto wybrać faktoring pełny, a kiedy niepełny? W obrocie gospodarczym firmy faktoringowe oferują najczęściej dwa rodzaje faktoringu: faktoring z przejęciem ryzyka wypłacalności dłużnika oraz bez przejęcia ryzyka wypłacalności dłużnika. Oczywiście najkorzystniejszą formą finansowania jest faktoring z przejęciem ryzyka wypłacalności dłużnika. Pozwala on bowiem dostawcy towarów i usług otrzymywać środki finansowe przed terminem zapłaty oraz przenieść ryzyko zapłaty wierzytelności na faktora. Najrzadziej występujący rodzaj faktoringu to faktoring tajny, który polega na tym, że dłużnicy wierzytelności nie są informowani o fakcie przeniesienia własności wierzytelności na faktora. Oczywiście najkorzystniejszą formą finansowania jest faktoring z przejęciem ryzyka wypłacalności dłużnika. Pozwala on bowiem dostawcy towarów i usług otrzymywać środki finansowe przed terminem zapłaty oraz przenieść ryzyko zapłaty wierzytelności na faktora. Najrzadziej występujący rodzaj faktoringu to faktoring tajny, który polega na tym, że dłużnicy wierzytelności nie są informowani o fakcie przeniesienia własności wierzytelności na faktora. Ponieważ w prawie polskim jak dotąd faktoring nie doczekał się jeszcze szczegółowych unormowań prawnych, faktoring tajny uznawany jest przez firmy faktoringowe za obarczony zbyt dużym ryzykiem prawnym, związanym z ewentualnym dochodzeniem roszczeń przez sądem. Polskie przepisy nie regulują wprost, co powinno znaleźć się w umowach faktoringu, a więc treść takiej umowy może być dość elastyczna. Jakie klauzule powinny się obowiązkowo znaleźć w takiej umowie, a na jakie zapisy nie powinni godzić się przedsiębiorcy? Faktoring to według prawa polskiego umowa nienazwana, do której zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego dotyczące przelewu wierzytelności. Faktoring jest instrumentem finansowym, który w swej konstrukcji zawiera nie tylko czystą cesję wierzytelności, tj. przeniesienie wierzytelności z majątku przedsiębiorcy do majątku faktora. Do powyższego zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego w szczególności art. 509, art. 516 kodeksu cywilnego. Każda transakcja jest transakcją indywidualną. W umowie winny znaleźć się zapisy dotyczące cesji wierzytelności zgodnie z kodeksem cywilnym. Należy jednak zwrócić uwagę, że każda transakcja jako indywidualna podlega negocjacjom, w trakcie których ustala się jej warunki. Pragnę podkreślić, że umowę faktoringową jak każdą umowę trzeba zawierać z należytą starannością i nie można też wykluczyć, że z uwagi na charakter transakcji mogą znaleźć się w niej dodatkowe warunki zabezpieczające interesy obu stron transakcji. 5. Jakie skutki powoduje zawarcie umowy faktoringu dla dłużników przedsiębiorcy? Czy mogą oni sprzeciwić się przelewowi wierzytelności na inny podmiot? Dłużnik przedsiębiorcy, który dokonał cesji wierzytelności, po otrzymaniu zawiadomienia o dokonanej cesji na faktora winien dokonywać wpłat na rachunek wskazany w takim zawiadomieniu. Dla dłużnika ma to ten skutek, że zwolnienie z długu następuje tylko wówczas, gdy zapłata zostanie dokonana na rachunek nowego wierzyciela. W pozostałym zakresie dla dłużnika nic się nie zmienia, gdyż w dalszym ciągu łączą go dotychczasowe stosunki z jego dostawcą. Faktor (nabywca wierzytelności) wchodzi na podstawie umowy faktoringu wyłącznie w prawo do otrzymania należności wynikającej z faktury. Dłużnik co do zasady nie może sprzeciwić się przelewowi wierzytelności. W umowach handlowych odbiorcy mogą zastrzec, iż przelew praw i obowiązków wynikających z umowy wymaga zgody drugiej strony, w tym przypadku dłużnika. Wówczas dłużnik musi wyrazić zgodę na cesję wierzytelności.* PODSTAWA PRAWNA Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.). URSZULA MŁYNARCZYK radca prawny, wieloletni pracownik sektora bankowego. Specjalizuje się w problematyce usług faktoringowych, obsłudze korporacyjnej firm, a także prowadzi procesy związane ze stosunkami pracy, prawem gospodarczym i nieruchomościami

Chcemy, aby nasze artykuły były dla Ciebie interesujące i zawierały praktyczne informacje. Oddaj głos w naszej sondzie i zdradź nam, jakie tematy są dla Ciebie szczególnie ważne.