Cytatem jest przytoczenie w swoim dziele całości lub części cudzego utworu. Stosowanie cytatu jest dozwolone jednak musi on spełniać określone warunki.
Powyższą problematykę reguluje art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej: u.p.a.p.p.). Ustęp 1 tego artykułu stanowi, iż wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnieniem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości.
Omawiając ten przepis, w pierwszej kolejności warto zwrócić uwagę na fakt, iż dopuszcza on tzw. prawo cytatu tylko w utworach stanowiących samoistną całość. Oznacza to, że cytatem można się posłużyć legalnie tylko w dziele, które samo w sobie jest utworem i przedmiotem praw autorskich.
Cytować można tylko utwory rozpowszechnione, a więc takie, które za zezwoleniem twórcy zostały w jakikolwiek sposób udostępnione publicznie.
Nie istnieje ściśle określony limit objętościowy cytatu. W każdym przypadku będzie on zależał od celu w jakim autor cytujący chce przytaczać cudzy utwór. Cel taki nie może być dowolny – musi być uzasadniony wyjaśnieniem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku. Wyjaśnienie ma służyć skutecznemu uprzystępnieniu myśli autora cytującego, ułatwieniu odbiorcom zrozumienia przekazywanej idei.
Cytat używany przy okazji krytycznej analizy cudzej pracy ma służyć zapoznaniu odbiorcy z przedmiotem analizy lub jego elementem, zapewnieniu punktu odniesienia. Cytat używany w celu nauczania ma za zadanie przedstawić np. ciekawe ujęcie tematu przez inną osobę lub służyć poszerzeniu horyzontów odbiorcy. Odwołanie się do praw gatunku twórczości ma natomiast umożliwić nawiązanie do innego utworu, które czasami bywa konieczne ze względu na naturę rodzaju dzieła. Tak często jest w przypadkach np. parodii lub karykatur, które ze swej istoty muszą odnosić się do pewnych treści.
Dozwolony rozmiar cytatu należy zawsze badać indywidualnie, na bazie konkretnego przypadku mając na uwadze słuszne interesy cytowanego twórcy oraz jego prawo do normalnego korzystania ze swego dzieła. Nie wyklucza to nawet możliwości zacytowania całości czyjegoś utworu. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 r. (I CK 232/04) przytoczenie cudzego utworu nawet w całości jest dozwolone, jeżeli następuje w celu określonym w art. 29 ust. 1 u.p.a.p.p., przy czym przytaczany utwór musi pozostawać w takiej proporcji do wkładu twórczości własnej, aby nie było wątpliwości co do tego, że powstało własne dzieło.
Wbrew powszechnemu rozumieniu cytat nie ogranicza się jedynie do formy pisemnej. Może on przybrać równie dobrze postać cytatu plastycznego, muzycznego lub filmowego. Cytat musi być wyraźnie oznaczony, tak aby odbiorca mógł się zorientować, iż zapoznaje się z twórczością osoby trzeciej.
Art. 34 u.p.a.p.p. określa zasadę, zgodnie z którą każdy cytat powinien zawierać informację dotyczącą imienia i nazwiska twórcy oraz źródła z którego pochodzi.
Nie zawsze jednak można cytować za darmo. Sytuacje, w których korzystanie z cytatu jest odpłatne określają ust. 2-3 art. 29 u.p.a.p.p. Stanowią one, iż za zamieszczanie rozpowszechnionych drobnych utworów lub fragmentów większych utworów w podręcznikach, wypisach lub antologiach twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.