Czy wykreślenie hipoteki bez zgody banku jest możliwe?

Unieważnienie umowy kredytowej w sądzie jest dla frankowiczów wielkim sukcesem. Po uzyskaniu prawomocnego wyroku oraz uwolnieniu się od kredytu, pozostaje jeszcze wykreślenie hipoteki obciążającej nieruchomość.

Zdarza się, że mimo wyroku, bank uporczywie nie wyraża zgody na niniejsze wykreślenie i nie wydaje listu mazalnego, tj. dokumentu potwierdzającego wygaśnięcie wierzytelności, stanowiącego jednocześnie zgodę banku na wykreślenie wpisu hipoteki z ksiąg wieczystych. Rozwiązaniem w takiej sytuacji jest przedstawienie wyroku prawomocnego w Sądzie wieczystoksięgowym. Pamiętajmy, że jeśli nieważny jest stosunek prawny, który hipoteka ma zabezpieczać, to tym samym staje się ona bezprzedmiotowa i niewykonalna.  Zgodnie z art. 31 ust. 2 i art. 10 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, Sąd Wieczystoksięgowy jest zobowiązany do wykreślania hipoteki, ponieważ mamy w tym miejscu niezgodność wykazaną orzeczeniem sądu. Praktyka sądowa potwierdza niniejszą kwestię na przykładzie Uchwały Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2021 roku, III CZP 28/21, zgodnie z którą, domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, w odniesieniu do wpisu hipoteki, może zostać wzruszone jako przesłanka rozstrzygnięcia w innej sprawie cywilnej, niż sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

W związku z tezą powyższej Uchwały, możliwe jest wykreślenie wpisu hipoteki na mocy wyroku ustalającego w swojej sentencji nieważność umowy kredytu frankowego, bez konieczności wszczynania dodatkowych postępowań sądowych i bez potrzeby zgody banku na taką czynność. Warte przytoczenia jest także Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 lipca 2006 roku, I CSK 151/2006, na podstawie którego Sąd ten przyjął, że orzeczeniem Sądu może być także wyrok ustalający nieważność umowy, na podstawie której w księdze wieczystej zostały ujawnione określone prawa. Sąd stwierdził, że do zbytniego formalizmu prowadziłoby wymaganie wszczęcia postępowania o uzgodnienie stanu prawnego ujawnionego w księdze wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym.

Dobrym przykładem jest prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie Wydział I Cywilny z dnia 10 marca 2021 roku, Sygn. Akt I ACa 427/20. Wyrok I instancji stwierdzający nieważność umowy waloryzowanej kursem CHF zapadł w dniu 20 lipca 2020 roku na drugiej rozprawie, natomiast wyrok prawomocny oddalający apelację banku został wydany zaledwie po 6 miesiącach od wniesienia przez bank apelacji.

Pomimo dokonania rozliczenia, bank nie wydał kredytobiorcy tzw. listu mazalnego. Nie przeszkodziło to w szybkim wykreśleniu wpisu hipoteki na podstawie prawomocnego wyroku unieważniającego umowę kredytową. Sąd Rejonowy w Gliwicach VIII Wydział Ksiąg Wieczystych uznał, że wystarczający do dokonania takiej czynności jest prawomocny wyrok sądu ustalający nieważność umowy kredytowej. Niniejsze okoliczności potwierdzają, jak w praktyce odbywa się wykreślanie hipoteki przez Sądy po wydaniu wyroku.

Podsumowując, przepisy powszechnie obowiązującego prawa, przytoczona Uchwała i Postanowienie Sądu Najwyższego oraz wyroki Sądów Okręgowych i Apelacyjnych, a także praktyka stosowana obecnie w Sądach w Wydziałach Ksiąg Wieczystych, świadczy o możliwości wykreślenia hipoteki na podstawie prawomocnego wyroku Sądu.
Frankowicze nie muszą zatem obawiać się, że bank nie wyda zgody na zwolnienie hipoteki.

Autor tekstu: Kamila Grabalska, Aplikant radcowski z Kancelarii Rachelski i Wspólnicy