Źródło: Gazeta Bankowa Data: 27 lipca 2009 r. Autor: Stanisław Rachelski
Obrót gospodarczy polega na wymianie dóbr i usług odbywającej się z reguły za pośrednictwem środków pieniężnych
Pomiędzy uczestnikami obrotu gospodarczego dochodzi do nawiązania stosunków zobowiązujących, których treścią jest istnienie po stronie wierzyciela uprawnienia do żądań spełnienia określonego świadczenia, a po stronie dłużnika obowiązku oznaczonego działania lub zaniechania.
Minimalizacja ryzyka
Przed nawiązaniem współpracy między kontrahentami bardzo ważne jest zmniejszenie ryzyka powstania takiej sytuacji, że odzyskanie pieniędzy od dłużnika będzie bardzo trudne lub wręcz niemożliwe. Dlatego przed zawarciem umowy należy poznać swojego kontrahenta, dokładnie ustalić z partnerem handlowym warunki, treść i formę współpracy. Trzeba upewnić się, że każda ze stron tak samo rozumie wszystkie zapisy umowy. Następnie powinno się sprawdzić prawidłowość umocowania osób reprezentujących kontrahenta przy zawieraniu umowy. Zazwyczaj umocowanie i sposób reprezentacji firmy sprawdza się na podstawie odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego. W Krajowym Rejestrze Sadowym znajdują się dane dotyczące spółek handlowych (spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnych, jawnych, partnerskich, komandytowych i komandytowo-akcyjnych). Zaglądając do nich dowiemy się nie tylko, kto jest udziałowcem naszego kontrahenta, kto ma prawo zawierać w jego imieniu umowy, ale – co najważniejsze – ile wynoszą kapitały spółki. Jest to o tyle istotne, że z grubsza będziemy mogli określić, do jakiej kwoty może teoretycznie odpowiadać ewentualne nasze roszczenie. Wgląd do rejestru przedsiębiorców jest jawny – każdy może do niego swobodnie i bez ograniczeń zajrzeć. Jeśli jednak zażąda się wyciągu (a więc wiarygodnego pisemnego potwierdzenia treści rejestrów), należy zapłacić za ten wyciąg, kupując odpowiednią liczbę znaczków skarbowych. Oprócz rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym znajduje się tez rejestr dłużników niewypłacalnych. Warto się nimi zainteresować. Wpisuje się do tego rejestru: • osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą – jeżeli ogłoszona ich upadłość lub jeżeli wniosek w tej sprawie został oddalony z powodu braku wystarczającego majątku na pokrycie kosztów postępowania upadłością wego albo umorzenie prowadzonej przeciwko nim egzekucji sądowej bądź administracyjnej; • wspólników ponoszących odpowiedzialność całym swoim majątkiem za zobowiązania spółki, jeżeli ogłoszona jej upadłość lub jeżeli wniosek w tej sprawie został oddałony z powodu braku majątku na pokrycie kosztów postępowania: dzięki temu możemy się dowiedzieć, czy np. spółka, z którą mamy robić interesy jest godna zaufania; • dłużników zobowiązanych do wyjawienia majątku; • dłużników, którzy w terminie 30 dni od daty wezwania nie zapłacili należności stwierdzonej tytułem wykonawczym (wpisuje się ich do rejestru na wniosek wierzyciela). Warto też sprawdzić przed zawarciem umowy osobę wykonującą samodzielnie działalność gospodarczą. Takie osoby są wpisane do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przy gminach. Także w Biurze Informacji Gospodarczej, gdzie gromadzone są dane o zadłużonych firmach i konsumentach można sprawdzić czy na liście dłużników nie znajduje się nasz potencjalny kontrahent. Dobrze jest ewentualnie poprosić potencjalnego kontrahenta o referencje lub w razie potrzeby skorzystać z wywiadowni gospodarczej. Takie działania prewencyjne mogą spowodować, że uniknie się powstania zobowiązań przeterminowanych. Prewencja w powstaniu należności przeterminowanych powinna być realizowana na każdym etapie działań: przed zawarciem umowy – będzie to ocena wiarygodności potencjalnego kontrahenta; w trakcie zawierania umowy dotyczy to jej treści, reprezentacji, warunków zapłaty i zabezpieczenia spłaty należności; po wykonaniu umowy a jeszcze przed otrzymaniem zapłaty należy monitorować należności i sytuację kontrahenta.
Zabezpieczenie należności
W celu zabezpieczenia należności i uzyskania ich spłaty istnieje możliwość zastosowania różnych rodzajów zabezpieczenia należytego wykonania zobowiązania. Celem ustanowienia zabezpieczeń jest ułatwienie i urealnienie możliwości dochodzenia przez wierzyciela zaspokojenia przysługującego mu roszczenia. Polskie prawo przewiduje dwa sposoby zabezpieczania wierzytelności: osobowe i rzeczowe. W przypadku zabezpieczenia osobistego (osobowego) zapłaty wierzytelności dłużnik odpowiada za dług całym swoim majątkiem teraźniejszym i przyszłym, a także odpowiadają osoby udzielające poręczenia. Zabezpieczeniami osobistymi są: poręczenie cywilne, weksel własny, poręczenie wekslowe, gwarancja wekslowa, przelew wierzytelności na zabezpieczenie, przystąpienie do długu, pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem, zgoda dłużnika do dobrowolnego poddania się egzekucji. Zabezpieczenia rzeczowe dają możliwość zabezpieczenia wierzyciela z konkretnego przedmiotu bez względu na to, kto jest jego właścicielem. Zabezpieczenia rzeczowe to: zastaw, kaucja, hipoteka, hipoteka przewłaszczenia na zabezpieczenie, kupieckie prawo zatrzymania. W sytuacji kiedy mamy dobrze podpisaną umowę i skuteczne zabezpieczenia łatwiej będzie zagwarantować osobie, że środki pieniężne do nas na pewno dotrą. Także skłonność kontrahenta do realizacji zapłaty w terminie wierzytelności zabezpieczonej jest dużo wyższa. W przypadku gdy kontrahent opóźnia się z zapłatą i jest prowadzony monitoring płatności w firmie, można natychmiast reagować na powstające zagrożenie. W takiej sytuacji wskazane są działania windykacyjne przedsądowe. Pozwoli to na minimalizację kosztów związanych z podejmowaną windykacją. W przypadku sądowego dochodzenia roszczeń wierzyciel musiałby ponosić koszty związane z wpisem sądowym, koszty egzekucji komorniczej i koszty zastępstwa procesowego. Natomiast gdy kontrahent jest atrakcyjnym partnerem biznesowym wierzyciel może rozłożyć spłatę wierzytelności w ratach czy też prolongować termin zapłaty wymaganej wierzytelności. Wydłużenie terminu zapłaty lub rozłożenie jej na raty zawsze powinno być w formie pisemnej. Często w takich porozumieniach żąda się od dłużnika dodatkowych zabezpieczeń spłaty należności. W sytuacji, kiedy dłużnik nie wyraża chęci porozumienia się co do spłaty zobowiązania, czy nie wywiązuje się z kolejnych terminów spłaty zobowiązania lub wręcz kwestionuje zobowiązanie zostaje tylko dochodzenie roszczenia na drodze sądowej.
Autor jest radcą prawnym, Rachelski i Wspólnicy Kancelaria prawnicza
Chcemy, aby nasze artykuły były dla Ciebie interesujące i zawierały praktyczne informacje. Oddaj głos w naszej sondzie i zdradź nam, jakie tematy są dla Ciebie szczególnie ważne.