Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu

Wyższe kary, rozszerzenie katalogu instytucji obowiązkowych, większe obowiązki po stronie instytucji obowiązanych, a także wzmocnicie uprawnień Generalnego Inspektora Informacji Finansowej – tak w dużym skrócie wyglądają założenia nowej ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finasowaniu terroryzmu.

TRWAJĄ PRACE NAD NOWĄ USTAWĄ

Trochę w cieniu zmian związanych z nowymi regulacjami dotyczącymi ochrony danych osobowych (przepisy RODO, które mają wejść w życie 25 maja 2018 r.) trwają prace nad nową ustawą o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, która ma zastąpić dotychczasową ustawę z dnia 16 listopada 2000 r. Działania te podyktowane zostały wymogiem implementacji przez państwa członkowskie do dnia 26 czerwca 2017 r. postanowień Czwartej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 20 maja 2015 r.
(UE 2015/849) w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Postanowienia zawarte we wspomnianej Dyrektywie są poniekąd odzwierciedleniem dotychczasowej polityki Unii Europejskiej ukierunkowanej na zaostrzenie walki z unikaniem opodatkowania, praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu. Pranie pieniędzy jest bowiem, zdaniem przedstawicieli Komisji Europejskiej, siłą napędową przestępczości, terroryzmu i unikania opodatkowania, a walka z tymi zjawiskami należy do priorytetowych celów Unii. W ślad za postanowieniami Czwartej Dyrektywy projekt nowej ustawy wprowadza nowe zasady gromadzenia informacji umożliwiających identyfikację beneficjentów rzeczywistych (utworzenie rejestru beneficjentów rzeczywistych), nakłada dodatkowe obowiązki na instytucje obowiązane, które będą zobligowane na bieżąco analizować transakcje pod kątem ich transparentności celem wykrycia nietypowych lub podejrzanych transakcji. Obowiązki te będą dotyczyły m.in. banków (w tym banków spółdzielczych), firm inwestycyjnych, ubezpieczycieli,
a także prawników oraz księgowych. Projekt rozszerza też m.in. katalog instytucji obowiązkowych, które będą miały obowiązek informowania Generalnego Inspektora Informacji Finansowych o „podejrzanych” lub „nietypowych” transakcjach, a także wprowadza nowe zasady wstrzymywania takich transakcji oraz blokowania rachunków. Ponadto projekt zakłada wprowadzenie obowiązku dokonywania oceny ryzyka prania pieniędzy i finasowania terroryzmu na poziomie krajowym, rozszerzenie obowiązku dokonania oceny ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu na poziomie instytucji obowiązanej, wprowadzenie obowiązku posiadania procedur w zakresie prania pieniędzy i finansowania terroryzmu na poziomie grupy, wprowadzenie zakazu ujawniania informacji o analizie informacji na potrzeby prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.

POZYCJA GENERALNEGO INSPEKTORA FINANSOWEGO

Nowe przepisy zakładają też wzmocnienie pozycji Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Jednym z tego przejawów będzie obniżenie do kwoty 15.000 zł wysokości transakcji gotówkowych, co do których wymienione w ustawie instytucje obowiązkowe będą zobligowane informować Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Ponadto nowe przepisy wprowadzają wyższe niż dotychczas kary za nie wypełnianie przez instytucje obowiązkowe ich ustawowych obowiązków. W świetle aktualnie obowiązujących przepisów kara ta nie mogła przekroczyć 750.000 zł. ( a w przypadku nie dopełnienia obowiązku zapewnienia udziału pracowników w programie szkoleń – maksymalnie 100.000 zł.) podczas gdy nowe przepisy przewidują w takich przypadkach możliwość nałożenia kary pieniężnej do maksymalnej kwoty wynoszącej 5 mln EUR, a w przypadku instytucji obowiązkowych będących osobami prawnymi – może to być do 10% rocznego obrotu (Rozwiązanie podobne do zastosowanego w przepisach RODO). Niezależnie od tego nowe przepisy przewidują możliwość nakładania na instytucje obowiązkowe innych, poza pieniężnymi, kar administracyjnych a także przewidują odpowiedzialność karną dla osób, które będąc do tego obowiązane nie dopełniają obowiązków przekazania informacji lub dokumentów do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Podobnej odpowiedzialności mogą spodziewać się osoby, które przekazują informację nieprawdziwe lub zatajają cześć informacji.

Zgodnie z informacją zawartą na stronie Rady Ministrów planowany termin przyjęcia projektu przez Radę Ministrów to III kwartał 2017 r.