Źródło: Gazeta Prawna Data: 22 września 2009 Autor: Wojciech Ostrowski
Sposobem na zdobycie możliwie pewnych i rzetelnych informacji przez potencjalnego inwestora jest przeprowadzenie audytu prawnego – zazwyczaj równolegle z audytem finansowym. Pojęcia audyt prawny nie da się zdefiniować jednym zdaniem. Jest to szereg czynności faktycznych, analiz prawnych, weryfikacji dokumentacji i rozmów z przedstawicielami drugiej strony transakcji. Można powiedzieć, że stanowi on kompleksową ocenę sytuacji formalnoprawnej podmiotu, w który inwestor zamierza zainwestować. Przedmiotem analizy są zarówno zagadnienia natury korporacyjnej badanej jednostki, tytuły prawne do posiadanych nieruchomości lub szerzej – majątku, umowy handlowe, sprawy pracownicze, prawa na dobrach niematerialnych, sprawy sądowe, zagadnienia związane z ochroną środowiska, sprawy z zakresu prawa administracyjnego, jak też możliwość wystąpienia ewentualnych roszczeń reprywatyzacyjnych. Celem profesjonalnie wykonanego audytu prawnego nie jest jedynie przedstawienie inwestorowi skondensowanego obrazu badanej jednostki, ale przede wszystkim wskazanie mu potencjalnych zagrożeń, jakie mogą pojawić się w związku z daną transakcją. Praktyka pokazuje, że takich zagrożeń może być wiele. Ujawnione zagrożenia nie zawsze są efektem świadomego działania drugiej strony transakcji. Zdarza się bowiem, że nie ma ona świadomości takich czy innych zagrożeń związanych ze swoją działalnością. W efekcie przeprowadzenia audytu prawnego mogą wyjść na jaw np. roszczenia reprywatyzacyjne byłych właścicieli czy nieuregulowane stosunki własnościowe do zajmowanych przez badany podmiot nieruchomości. Znane są przypadki, gdy w efekcie przeprowadzonego audytu prawnego planowane transakcje w ogóle nie dochodziły do skutku, co uchroniło niedoszłych inwestorów przed znacznymi stratami finansowymi. Audyt prawny można podzielić na tzw. audyt wewnętrzny i audyt zewnętrzny. Zleceniodawcą audytu zewnętrznego jest sam zainteresowany podmiot, jego właściciele lub organy nadzorcze. Audyty zewnętrzne związane są natomiast z różnego rodzaju inwestycjami osób trzecich. Może tu wchodzić w grę zakup akcji lub udziałów od dotychczasowego właściciela, objęcie akcji lub udziałów dokonywane przez inwestora w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego, zakup nieruchomości, zakup przedsiębiorstwa czy też fuzje lub przejęcia. Jest rzeczą oczywistą, iż krąg inwestorów, którym druga strona transakcji zezwoli na przeprowadzenie audytu prawnego, jest ograniczony. Najczęściej inwestorem uprawnionym do przeprowadzenia audytu prawnego może być taki inwestor, którego wstępna oferta cenowa została zaakceptowana do dalszych negocjacji (inwestor znalazł się na tzw. krótkiej liście) i który podpisał z badaną jednostką lub drugą stroną transakcji umowę o zachowaniu poufności. Podpisanie takiej umowy jest warunkiem koniecznym, gdyż w efekcie przeprowadzenia audytu prawnego inwestor uzyskuje dostęp do informacji stanowiących w wielu wypadkach tajemnicę przedsiębiorstwa. Wykorzystanie uzyskanych informacji, w celu niezwiązanym z planowaną transakcją, stanowiłoby naruszenie przepisów o nieuczciwej konkurencji ze wszystkim tego konsekwencjami. Procedura związana z organizacją i przeprowadzeniem audytu prawnego może mieć różny charakter. W praktyce najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest przygotowanie przez badaną jednostkę tzw. data room (pokoju z dokumentami), w którym znajdują się kopie wyselekcjonowanych przez badaną jednostkę dokumentów i umów. Audytorzy mają prawo przeglądu zgromadzonej tam dokumentacji, co do zasady bez możliwości żądania innych dokumentów. Innym spotykanym w praktyce rozwiązaniem jest umożliwienie audytorom złożenia tzw. zapotrzebowania na dokumenty. Zapotrzebowanie takie wysyłane jest do badanej jednostki przed rozpoczęciem kontroli. W przypadku uzyskania zgody na taką formę przeprowadzenia badania audytorzy spotykają się ze wskazanymi pracownikami firmy, zbierając niezbędne materiały i informacji. Nie ulega wątpliwości, że ta forma przeprowadzenia audytu jest bardziej efektywna dla zapewnienia bezpieczeństwa inwestora. Zebrane podczas audytu informacje o kondycji finansowej oraz prawnej podmiotu często znajdują odzwierciedlenie w ofercie cenowej inwestora oraz sposobie prowadzenia negocjacji warunków umowy. Audyt prawny zmniejsza również ryzyko podjęcia nietrafionych decyzji inwestycyjnych, a tym samym zabezpiecza inwestora przed możliwością poniesienia znacznych strat finansowych.
Chcemy, aby nasze artykuły były dla Ciebie interesujące i zawierały praktyczne informacje. Oddaj głos w naszej sondzie i zdradź nam, jakie tematy są dla Ciebie szczególnie ważne.