Ponad 200 zaświadczeń zostało zastąpionych oświadczeniami

Nie ulega wątpliwości, że usuwanie nieuzasadnionych barier w prowadzeniu działalności gospodarczej jest działaniem pożądanym, należy się jednak zastanowić nad praktycznym wymiarem niektórych z wdrażanych rozwiązań. Wśród ponad 200 zaświadczeń, które zostały zastąpione oświadczeniami, znalazły się też takie, które dotyczą spraw, co do których osoba składająca oświadczenie może nie mieć całkowitej pewności, czy posiadane przez nią informacje są prawdziwe i aktualne, na przykład jaki jest stan jej zaległości podatkowych. Musi się jednak liczyć z tym, że podlega rygorowi odpowiedzialności karnej za złożenie oświadczenia niezgodnego z prawdą. W związku z groźbą odpowiedzialności karnej osobie uprawnionej do złożenia oświadczenia może zależeć na tym, aby najpierw uzyskać urzędowe zaświadczenie stanowiące potwierdzenie określonych faktów lub stanu prawnego. W takiej sytuacji zamiast od razu przedłożyć organowi administracji wymagane oświadczenie, dana osoba – ze względu na swój interes prawny – może wystąpić wcześniej do innego właściwego organu o wydanie urzędowego zaświadczenia, aby następnie w oparciu o to właściwe zaświadczenie złożyć własne oświadczenie w tym zakresie, co sztucznie wydłuży całą procedurę. Idąc dalej tym tokiem rozumowania, nawet uzyskanie urzędowego zaświadczenia nie zawsze uchroni osobę składająca oświadczenie przed poświadczeniem nieprawdy. Zdarzyć się bowiem może, iż zaświadczenie zawierać będzie błędy. Oczywiście w takim przypadku, zakładając, że osoba składająca oświadczenie nie wiedziała o niezgodności zaświadczenia, na którym się opierała, ze stanem faktycznym, nie poniesie ona odpowiedzialności karnej za złożenie niezgodnego z prawdą oświadczenia, ponieważ przestępstwo z art. 233 k.k. można popełnić jedynie umyślnie. Niemniej jednak błędne oświadczenie może narazić składającą osobę na negatywne skutki wszczęcia przeciwko niej postępowania karnego w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa z art. 233 k.k. Z tej też przyczyny niezwykle ważna jest wprowadzona przez ustawodawcę możliwość dokonania wyboru pomiędzy urzędowym zaświadczeniem a własnym oświadczeniem jako rodzajami potwierdzeń prawnych faktów lub stanu prawnego, które mogą być przedłożone organowi. Odrębnej analizy wymaga nałożony na organy administracji publicznej zakaz żądania zaświadczenia lub oświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego, jeżeli znane są one organowi z urzędu, albo też organ ma możliwość ustalenia tych danych na podstawie posiadanych dokumentacji lub dostępu do takich danych, które posiadają inne podmioty publiczne. Zakaz ten może budzić pewne wątpliwości i generować spory dotyczące tego, czy dany fakt lub stan prawny wymaga potwierdzenia w składanym przez zainteresowaną osobę oświadczeniu, czy rzeczywiście jest on znany organowi z urzędu, względnie też czy może być ustalony w oparciu o posiadane przez ten organ dane lub też na podstawie wymiany informacji z innym podmiotem publicznym.