Jak przeprowadzić przymusowe umorzenie udziału w spółce z o.o.?
Ustawowe warunki umorzenia udziałów w spółce z o.o. reguluje art. 199 kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko wtedy, gdy w umowie spółki przewidziano taką możliwość. W przypadku umorzenia przymusowego umowa spółki musi określać również przesłanki i tryb takiego umorzenia. Przesłanki do przymusowego umorzenia udziałów powinny być obiektywne, precyzyjne, konkretne i łatwe do przewidzenia. Nie mogą się kłócić z obowiązującymi przepisami prawa i dobrymi obyczajami. Sąd Najwyższy (SN) orzekł, że wola większości kapitałowej nie jest wystarczającą przesłanką wyłączenia wspólnika ze spółki. Umorzenie udziału wymaga podjęcia przez zgromadzenie wspólników stosownej uchwały. Uchwała ta powinna zostać podjęta większością dwóch trzecich głosów (art. 246 par. 1 k.s.h.) i określać w szczególności podstawę prawną umorzenia oraz wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział. Art. 199 par. 2 stanowi, że wynagrodzenia za umorzony udział, w przypadku umorzenia przymusowego, nie może być niższe od wartości przypadających na udział aktywów netto, wskazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników. Jeżeli umorzenie udziału ma charakter przymusowy, uchwała zgromadzenia wspólników powinna również zawierać uzasadnienie, które ma za zadanie wskazać, że zostały spełnione wyszczególnione w umowie spółki przesłanki takiego trybu umorzenia. Odrębną kwestię stanowi legitymacja byłego wspólnika spółki (wskutek umorzenia udziału utracił on członkostwo w spółce) do zaskarżenia uchwały o przymusowym umorzeniu jego udziału oraz do wytoczenia powództwa o stwierdzenie nieważności tejże uchwały (art. 252 par. 1 w zw. z art. 250 pkt 2 k.s.h.) przed sądem. SN uznał, że odmówienie wspólnikowi takiego prawa pozbawiłoby go jakiejkolwiek ochrony jego praw korporacyjnych i tym samym jest nie do zaakceptowania (I CSK 94/09).
