Źródło: Gazeta Prawna Data: 31 marca 2009 Autor: Wojciech Ostrwoski SĄD NAJWYŻSZY o skutkach nadania klauzuli wykonalności z ograniczeniem odpowiedzialności do majątku wspólnego TEZA:Małżonkowi dłużnika, przeciwko któremu – na podstawie art. 787 par. 1 k.p.c. w brzmieniu ustalonym przez art. 2 pkt 10 ustawy z 19 grudnia 1975 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. nr 45, poz. 234) -została nadana klauzula wykonalności z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, nie przysługuje powództwo o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji (art. 841 par. 1 k.p.c.).

STAN FAKTYCZNY: Komornik wszczął egzekucję z nieruchomości lokalowej na wniosek wierzyciela. Ostrzeżenie o wszczęciu egzekucji ujawniono w księdze wieczystej. Sąd rejonowy utrzymał ten wpis w mocy. Wierzyciel do wniosku załączył tytuł wykonawczy wystawiony przeciwko Z. B. i małżonce dłużnika D. B. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego małżeńską wspólnością ustawową. Lokal mieszkalny nabyła ona na podstawie umowy z sierpnia 2004 r. Oświadczyła w niej, że pozostaje w związku małżeńskim i w małżeństwie obowiązuje ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Sąd rejonowy ocenił, że egzekucję z nieruchomości lokalowej należy kontynuować. Zażalenie na to postanowienie wniosła małżonka dłużnika. Sąd okręgowy, rozpoznając je, przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: czy w razie skutecznego zajęcia nieruchomości stanowiącej według wpisu w księdze wieczystej majątek odrębny małżonka dłużnika, przeciwko któremu nadana została klauzula wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c., komornik może umorzyć egzekucję z tej nieruchomości ze względu na to, że zgodnie z treścią tytułu wykonawczego odpowiedzialność małżonka dłużnika ograniczona jest do majątku wspólnego czy też po zajęciu dopuszczalność egzekucji z tej nieruchomości może być rozstrzygnięta tylko w drodze powództwa małżonka dłużnika o zwolnienie od egzekucji (art. 841 k.p.c.).

UZASADNIENIE: Zdaniem Sądu Najwyższego – istotną okolicznością, mającą znaczenie dla udzielenia odpowiedzi na zadane pytanie, jest to, że klauzulę wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika nadano postanowieniem sądu rejonowego z 22 września 2003 r., na podstawie art. 787 par. 1 k.p.c. wbrzmieniu wynikającym z art. 2 pkt 10 ustawy z 19 grudnia 1975 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Wydane więc zostało przed zmianą przepisów k.r.o., dotyczących nadawania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, dokonaną ustawą z 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 162, poz. 1691). Zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi wtej ustawie odpowiedź na zagadnienie prawne uwzględnia stan prawny wynikający z brzmienia przepisów regulujących postępowanie egzekucyjne oraz postępowanie klauzulowe przed wejściem w życie znowelizowanych przepisów zawartych w ustawie z 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz o zmianie niektórych ustaw. W orzecznictwie Sądu Najwyższego, podobnie jak w piśmiennictwie, prezentowane są dwa przeciwne poglądy dotyczące możliwości wytaczania przez małżonka dłużnika powództwa przeciwegzekucyjnego, na podstawie art. 841 par. 1 k.p.c., w razie skierowania egzekucji do majątku stanowiącego jego majątek osobisty (poprzednio odrębny). Według pierwszego – małżonek dłużnika ma w takim wypadku status osoby trzeciej, w konsekwencji w razie skierowania egzekucji do majątku osobistego może on wnieść powództwo o zwolnienie zajętej rzeczy spod egzekucji. Według drugiego stanowiska – małżonek dłużnika, przeciwko któremu została nadana klauzula wykonalności z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku wspólnego, nie może bronić się powództwem opartym na podstawie art. 841 par. 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przychylił się do drugiego stanowiska, że małżonkowi dłużnika, przeciwko któremu nadano klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 par. 1 k.p.c., w brzmieniu wynikającym z art. 2 pkt 10 ustawy z 19 grudnia 1975 r. o zmianie ustawy -Kodeks rodzinny i opiekuńczy, nie przysługuje prawo wniesienia powództwa przeciwegzekucyjnego na podstawie art. 841 par. 1 k.p.c. w razie skierowania egzekucji do składników jego majątku osobistego (poprzednio odrębnego). Z chwilą bowiem nadania przeciwko małżonkowi dłużnika klauzuli wykonalności staje się on – według treści tytułu wykonawczego (art. 776 k.p.c.) – dłużnikiem egzekwowanym i uzyskuje status strony postępowania egzekucyjnego Małżonek dłużnika, przeciwko któremu nadano klauzulę wykonalności, może korzystać z tych samych środków co dłużnik egzekwowany, tj. skargi na czynności komornika, wniosku o umorzenie postępowania egzekucyjnego na podstawie art. 825 k.p.c. czy też powództwa opozycyjnego na podstawie art. 840 k.p.c.* Uchwała Sądu Najwyższego z 19 listopada 2008 r., sygn. akt III CZP 105/08 OPINIA WOJCIECH OSTROWSKI radca prawny,wspólnik w Kancelarii Rachelski i Wspólnicy

Sąd Najwyższy rozstrzygnął, które środki obrony wpostępowaniu egzekucyjnym przysługują małżonkowi dłużnika, wobec którego nadano klauzulę wykonalności z ograniczeniem odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, w przypadku zajęcia przez komornika nieruchomości wchodzącej w skład majątku osobistego małżonka dłużnika. Istotą występujących dotychczas w tej kwestii rozbieżności interpretacyjnych była wątpliwość, czy małżonek dłużnika, przeciwko któremu nadano klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jest osobą trzecią w rozumieniu art. 841 par. 1 k.p.c. SN przychylił się do stanowiska, iż małżonek dłużnika nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 841 par. 1 k.p.c. Tym samym, zdaniem SN, nie jest uprawniony do wniesienia powództwa ekscydencyjnego tj. ozwolnienie od egzekucji zajętej nieruchomości wchodzącej wskład jego majątku osobistego. SN uznał, iż małżonkowi dłużnika, jako osobie wymienionej w treści tytułu wykonawczego, przysługują środki obrony przewidziane dla dłużnika egzekwowanego, tj. skarga na czynności komornika, wniosek oumorzenie postępowania egzekucyjnego oraz powództwo opozycyjne. Rozstrzygnięcie SN nie osłabia pozycji małżonka dłużnika w postępowaniu egzekucyjnym, nie pozbawiając go możliwości obrony swych praw poprzez wykazanie, iż egzekucja została w sposób wadliwy skierowana do przedmiotu wchodzącego w skład jego majątku osobistego, a więc niezgodnie z treścią tytułu wykonawczego. Małżonek dłużnika kwestionujący prawidłowość działań komornika w powyższym zakresie może skutecznie dochodzić ochrony swych praw w postępowaniu przed organem egzekucyjnym.

Chcemy, aby nasze artykuły były dla Ciebie interesujące i zawierały praktyczne informacje. Oddaj głos w naszej sondzie i zdradź nam, jakie tematy są dla Ciebie szczególnie ważne.