Źródło: Gazeta Finansowa Data 28 maja 2010 Autor: Renata Mosiołek
Prawo autorskie przyznaje pierwszeństwo ochrony podmiotowi uprawnionemu z praw autorskich. Wyjątkiem jest dozwolony użytek. W jego granicach można korzystać z utworu bezpłatnie i bez zgody twórcy. Ustawa 0 Prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 1994 r. nr 24, poz. 83 z późn. zm.) chroni podmiot uprawniony z praw autorskich. Przysługuje mu wyłączność praw m.in. do korzystania z utworu oraz wynagrodzenia. Ustawodawca ogranicza jednak interesy majątkowe tego podmiotu na rzecz szeroko pojmowanego interesu społecznego. Wyróżnia się dozwolony użytek osobisty i publiczny. Dozwolony użytek osobisty Polega na korzystaniu z dzieła bez zgody twórcy lub innego podmiotu uprawnionego 1 bez zapłaty wynagrodzenia w zakresie użytku osobistego. Pojęcie użytku osobistego wskazuje na krąg osób pozostających w związku pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego z korzystającym. Zwykle dotyczy to prawa do zwielokrotniania lub cytowania. Zwielokrotnianie powinno być incydentalne, a cytat służyć przede wszystkim informacji. Ustawodawca nie określa celu korzystania z utworu, tak więc może być on dowolny. Z zakresu dozwolonego użytku osobistego wyłącza się możliwość budowania według cudzego utworu architektonicznego i architektonicznourbanistycznego. Dozwolony użytek publiczny Polega na korzystaniu z określonych kategorii utworów w celach dalszego ich udostępniania ze względu na interes publiczny oraz potrzeby kulturalno-oświatowe społeczeństwa bezpłatnie i bez zgody podmiotu uprawnionego. I tak biblioteki, archiwa lub szkoły mogą udostępniać nieodpłatnie egzemplarze utworów oraz swoje zbiory dla celów badawczych i poznawczych. Instytucje naukowe i oświatowe mogą korzystać z utworów oraz utrwalać ich fragmenty w celach naukowych lub do prowadzenia własnych badań. Zamknięta grupa odbiorców Art. 24 prawa autorskiego stanowi, że można rozpowszechniać za pomocą anteny zbiorowej oraz sieci kablowej utwory nadawane przez radio i telewizję przy oznaczonej i zamkniętej grupie odbiorców, z uwzględnieniem, że odbiorcy znajdują się w jednym budynku lub w zespole domów jednorodzinnych, które nie przekraczają 50 gospodarstw. W ramach dozwolonego użytku publicznego można także publicznie odbierać nadawane utwory, za pomocą urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego bez osiągania jakichkolwiek korzyści majątkowych. Ustawa w art. 33 dopuszcza także rozpowszechnianie utworów wystawionych na stałe w ogólnie dostępnych miejscach takich jak: drogi, ulice, place, ogrody. Dla promocji utworów ich kopie można rozpowszechniać w katalogach lub innych publikacjach. Granice użytku Art. 35 prawa autorskiego wskazuje, że dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu i godzić w słuszne interesy twórcy. Zgodnie z doktryną normalne korzystanie z utworu to takie, które nie doprowadzi twórcy do utraty czerpania korzyści, jakie wywodzi z autorstwa. Przykładem może być zbyt rozległy cytat, który zamiast stanowić krótkie przywołanie, będzie de facto stanowił treść pisma. Przesłanka godzenia w słuszne interesy twórcy jest bardzo ogólna. Można jednak wskazać, że nie chodzi wyłącznie o interesy majątkowe, ale także o sferę szczególnej więzi, która łączy twórcę z jego utworem. Co więcej zgodnie z art. 34 prawa autorskiego korzystanie z utworu wymaga podania autora i źródła, z którego korzystamy. In fine wskazane jest, że korzystanie z utworów w ramach dozwolonego użytku jest bezpłatne, o ile ustawa nie stanowi inaczej. Warto zapamiętać także, że przepisy dozwolonego użytku odnoszą się do utworów już rozpowszechnionych.
Chcemy, aby nasze artykuły były dla Ciebie interesujące i zawierały praktyczne informacje. Oddaj głos w naszej sondzie i zdradź nam, jakie tematy są dla Ciebie szczególnie ważne.