Cyfryzacja przyspieszy pracę sądów

Rozmowa z dr. Przemysławem Adamusem, radcą prawnym z Kancelarii Prawniczej Rachelski i Wspólnicy

Ustawa z 29 sierpnia 2014 r. nowelizująca kodeks postępowania cywilnego oraz ustawę o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1296) ma wprowadzić sądy w świat cyfrowy. Czy planowane zmiany przyniosą korzyść przedsiębiorcom?
Tak. Nowe przepisy wprowadzają m.in. większą jawność w dostępie do akt sprawy, określają sposób sporządzania protokołu skróconego oraz określają nowe zasady sporządzania (wygłaszania) uzasadnień wyroków wydawanych w pierwszej i drugiej instancji.

Dotychczas strony i uczestnicy postępowania sądowego mieli prawo do otrzymania z akt sprawy zapisu dźwięku, chyba że protokół został sporządzony wyłącznie pisemnie. W wyniku zmian strony postępowania mają też prawo do otrzymania z akt sprawy zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku, o ile taki zapis został sporządzony i nie godzi to w ważny interes publiczny lub prywatny. Jeżeli więc np. przedsiębiorca toczy spór o zapłatę ze swoimi kontrahentami, to w razie potrzeby będzie mógł uzyskać również zapisy dźwiękowe z rozpraw.
Ponadto w wyniku nowelizacji treść protokołów i pism może być udostępniana w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Zatem powinno to ułatwić dostęp do tych materiałów, w tym również przedsiębiorcom.
Jakie koszty będzie musiał ponieść przedsiębiorca, jeżeli będzie chciał uzyskać zapis obrazu i dźwięku z rozpraw?
Nowelizacja zmieniła zasady pobierania opłat kancelaryjnych z tytułu złożenia wniosku o wydanie zapisu dźwięku albo obrazu i dźwięku (art. 77 ust. 1 pkt 5 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych). Opłata za wydanie każdego zapisu wynosić będzie 15 zł. Jednak regulacje te wejdą w życie po upływie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 29 marca 2015 r.
Znowelizowany art. 158 k.p.c. określa treść protokołu pisemnego, sporządzanego wraz z zapisem elektronicznym (protokołu skróconego). Czy to rozwiązanie istotne dla przedsiębiorców toczących sądowe spory cywilne?
W przypadku gdy jest to niezbędne do prawidłowego orzekania, przewodniczący wydziału sądu będzie mógł zarządzić sporządzenie transkrypcji odpowiedniej części protokołu sporządzanego za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk lub obraz i dźwięk. To skrócenie ścieżki decyzyjnej. Przyczyni się do ułatwienia i przyśpieszenia pracy sądu. Do tej pory bowiem zarządzić przygotowanie transkrypcji mógł prezes sądu na wniosek przewodniczącego. Dodam jeszcze, że zgodnie z wprowadzonymi zmianami w protokole skróconym będzie można zamieszczać również wnioski i twierdzenia stron, streszczenie wniosków postępowania dowodowego oraz inne istotne okoliczności bądź powołać się na pisma przygotowawcze. Jeżeli natomiast chodzi o wygłaszanie uzasadnienia wyroku: rozwiązanie to jest możliwe tylko wtedy, gdy posiedzenie jest rejestrowane w postaci audio lub wideo. Ustne uzasadnienie podlega takim samym rygorom, jak uzasadnienie pisemne, m.in. powinno zawierać podanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia oraz podstawę prawną z przytoczeniem przepisów prawa. Zgodnie z dodanym nowym art. 328 par. 11 k.p.c. uzasadnienie wygłasza się bezpośrednio po ogłoszeniu sentencji wyroku, o czym przewodniczący wydziału uprzedza przed jego ogłoszeniem. Stronie występującej z wnioskiem o doręczenie wyroku z uzasadnieniem doręcza się wyrok z transkrypcją uzasadnienia, co rodzi takie same skutki prawne jak doręczenie wyroku z uzasadnieniem (art. 329 i art. 387 par. 2 k.p.c.).

Zatem jest szansa, że postępowania m.in. z udziałem przedsiębiorców przyspieszą?

Z pewnością tak. Co prawda przebieg postępowania sądowego ma charakter indywidualny i w dużej mierze zależy od takich czynników, jak stopień skomplikowania sprawy oraz zakres materiału dowodowego. Jednak wprowadzane rozwiązania powinny przyczynić się do przyśpieszenia toku postępowania cywilnego. Wprowadzenie możliwości otrzymania przez strony i uczestników treści protokołów i pism w postaci elektronicznej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego przyczyni się m.in. do szybszego uzyskiwania dostępu do akt. A im szybciej będzie rozstrzygnięty spór – tym większa korzyść w wymiarze materialnym dla przedsiębiorcy uwikłanego w postępowanie sądowe.